گفته اند: كه مردى درخت خرمائى داشت ، كه شاخه اش در خانه شخص فقیر و عیالمندى بود، و صاحب نخل مى آمد و از درخت خود بالا مى رفت تا خرما بچیند و چه بسا خرمائى از درخت مى افتاد، و بچه هاى آن فقیر بر مى داشتند و مى خوردند، و صاحب نخل از درخت مى آمد پایین تا خرما را از دست بچه ها بگیرد، و اگر خرما را در دهان یكى از بچه ها مى دید، انگشتش را داخل دهان آن بچه مى كرد، تا خرما را از دهان او بگیرد، آن مرد فقیر هم به پیامبر صلى الله علیه و آله شكایت كرد، و حضرت را از آنچه كه صاحب نخل مى كرده خبر داد.
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: ((خیلى خوب حرفت را شنیدم )) برو،
پیامبر خدا صاحب نخل را ملاقات كرد و به او فرمود: آن نخلى كه شاخه اش در خانه فلانى است را به من مى دهى ؟ تا من یك درخت خرما در بهشت به تو بدهم . آن شخص گفت : من نخلهاى زیادى دارم ، اما هیچكدام از نخلهایم بخوبى خرماى این نخل نیست : بالاخره آن شخص رفت و شخص دیگرى كه كلام پیامبر را شنیده بود، آمد و گفت : یا رسول الله ، آیا اگر من آن نخل را از او گرفتم و به شما دادم ، عوض آن نخلى به من در بهشت مى دهى ؟ پیامبر فرمود: بلى ، پس آن شخص رفت و صاحب نخل را ملاقات كرد، و با او مذاكره كرد در قیمت ، كه اگر این نخل را به او دادم ، در بهشت نخلى به من عطا خواهد كرد؟
صاحب نخل گفت : من از خرماى این نخل خوشم مى آید، ولى نخلهاى زیادى دارم و هیچكدام از نخلهاى من خرمایش به این خوبى نیست ، كه این درخت دارد آن شخص به او گفت : این نخل را به من مى فروشى ؟ گفت : نه ، مگر اینكه پولى به من دهى كه باور ندارم ، آن شخص گفت :
به چقدر راضى هستى كه من به تو بدهم ؟ صاحب نخل گفت : چهل آن شخص گفت : خیلى زیاد است چهل در برابر یك نخل زیاد است .
سپس خریدار كمى ساكت شد، و بعد گفت : من به تو چهل نخل را مى دهم ، و خریدار به فروشنده گفت : من شهادت مى دهم كه تو راست مى گوئى و رفت پیش مردم و آنها را شاهد گرفت ، كه این نخل در قبال چهل نخل مال من شد.
و رفت پیش پیامبر صلى الله علیه و آله و عرض كرد: یا رسول الله این نخل مال من شد و هم اكنون آن را ملك تو كردم پیامبر صلى الله علیه و آله رفت پیش صاحب خانه (مرد فقیر) و فرمود: این نخل مال تو و زن و فرزندانت شد. و در این هنگام خداوند سوره لیل را نازل كرد.
عطا گوید: اسم مردى كه نخل را خرید و داد به پیامبر صلى الله علیه و آله ابودحداح بود و كسى كه بخل كرد (( (بخل و استغنى ))) و نخل را نداد همان صاحب نخل بود و شان نزول (( (و سیجنبها الاتقى )))
و همچنین شاءن نزول (( (ولسوف یرضى ))) هم درباره ابودحداح است ، یعنى (( (ولسوف یرضى اذا دخل الجنة ) ))
بزودى وقتى وارد بهشت راضى مى شود، و پیامبر صلى الله علیه و آله وقتى به آن نخل مى گذشت مى فرمود: نخلهائى در عوض این نخل براى ابودحداح در بهشت است .

منبع: مجمع البیان